De sociale controles op kinderbijslag gerechtigde gezinnen maken integraal deel uit van de opdracht van Iriscare als regelgever. Iriscare deed in 2019 nog 694 huisbezoeken bij sociaal verzekerden, maar dit aantal daalde aanzienlijk in 2020 door de gezondheidsmaatregelen.
De dienst Sociale Fraude & Controle van Iriscare voert elk jaar sociale controles uit in verband met de kinderbijslag. Daarmee voert de dienst een van de opdrachten van Iriscare als regelgever uit. Hoe gaat dat concreet in zijn werk? Op verzoek van een kinderbijslagfonds voert Iriscare sociale controles uit om de socioprofessionele realiteit van een gezin vast te stellen. Daarvoor worden huisbezoeken gecombineerd met specifiek administratief opzoekingswerk om een gemotiveerde conclusie te kunnen bezorgen aan het kinderbijslagfonds.
Tenminste in theorie, want in 2020 moest deze beproefde procedure aangepast worden aan de context van de gezondheidscrisis. “De huisbezoeken zijn opgeschort sinds maart. We merkten niet meteen een verschil. De controleurs hebben namelijk ook veel administratief werk. Omdat de bezoeken opgeschort waren, konden ze hun werkdagen volledig wijden aan die administratieve taken. Het is dus niet zo dat er plots geen werk meer was omdat de controles opgeschort waren. Bovendien ontvingen we nog steeds processen-verbaal van de gerechtelijke autoriteiten en aanvragen van de kinderbijslagfondsen. Voor die aanvragen voerden de sociale controleurs altijd de eerste verwerkingsfase uit door specifieke opzoekingen te doen en in zeldzame gevallen konden ze bepaalde dossiers afsluiten zonder een huisbezoek. Maar dat is zeer uitzonderlijk,” zegt Fadoua Omari, de verantwoordelijke van de dienst Sociale Fraude & Controle. “Wat de werkdruk betreft, merkten we dus niet meteen een verschil door het opschorten van de controles. In de zomer begon het te stagneren en toen kregen we net een vraag van het departement Beleid Zorginstellingen dat hulp nodig had bij de gezondheidscrisis (voor het testen en daarna het vaccineren).” Bovenop de uitvoering van hun administratieve taken, toonden de sociale controleurs zich dus ook solidair door andere diensten te helpen bij de opdrachten in verband met de gezondheidscrisis COVID-19.
Deze routineverandering heeft de cijfers natuurlijk beïnvloed. In 2019 waren er 395 nieuwe controleaanvragen, 1.090 uit te voeren controles en 694 uitgevoerde controles. Door de gevolgen van de gezondheidscrisis zien die cijfers er in 2020 heel anders uit. Er gebeurden 107 controles in de woningen van sociaal verzekerden. Dit betreft de periode van 1 januari 2020 tot en met 16 maart 2020, toen de eerste lockdown begon. Er waren ook 268 aangevraagde, maar niet uitgevoerde controles. In totaal eindigde 2020 met 236 afgesloten controles. Dat cijfer omvat zowel aanvragen die in 2020 ingediend werden als een aantal controles die in 2019 aangevraagd zijn.
Er wordt een nieuwe methode voorbereid
Hoewel verschillende opdrachten, zoals huisbezoeken, erg werden beperkt door de komst van het coronavirus, bleef de dienst werken aan andere projecten. “We moesten een hele reeks functies ontwikkelen en verbeteren voor onze computertoepassing. Wij hebben met name een samenwerkingsprotocol met de deelentiteiten waarin wij worden geacht controles uit te voeren voor onze collega’s in de andere deelentiteiten. Onze huidige toepassing laat dat niet toe,” zegt Omari. “Ook door de gezondheidscrisis kwam er tijd vrij bij de dienst ICT om bepaalde functies en een specifieke infrastructuur te ontwikkelen die toelaten deze controles uit te voeren in het kader van dit protocol. We wilden meteen een stap verder gaan. We hadden doelstellingen op middellange en lange termijn en konden werken aan een van de doelstellingen voor de langere termijn, namelijk zorgen voor andere controles dan die voor de kinderbijslag (bijvoorbeeld de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden).”
De gezondheidscrisis heeft ook bepaalde behoeften aan het licht gebracht. Er is vooral behoefte aan een nieuwe methode waarmee we de controles zelfs zonder huisbezoeken kunnen voortzetten. Dat zou met name gebeuren via oproepingen in het gebouw van Iriscare. Tijdens 2020 was het mogelijk om aan dit bijzondere project te werken. Met deze crisismethode, die in 2021 en tot het einde van de gezondheidscrisis toegepast zal worden, is de dienst Sociale Fraude & Controle bovendien voorbereid op elke mogelijke toekomstige crisis.