Door de gezondheidscrisis en de maatregelen die in 2020 zijn ingevoerd, moest Iriscare zijn bezoeken op het terrein verminderen. In het begin van het jaar had de directie van Iriscare echter de kans kennis te maken met twee voorzieningen met een verschillend profiel: het Dionysos-project en het Huis Vésale.
Het is intussen een vaste afspraak bij Iriscare: elke maand gaat een klein team op bezoek bij een door Iriscare erkende en/of gesubsidieerde instelling. Voordat de gezondheidscrisis en de daarbij horende maatregelen ons dagelijkse leven op zijn kop zetten, kon de directie van Iriscare twee ervan bezoeken.
Een nieuw hoofdstuk voor Dionysos
Dionysos is de beschermer van de vijgenboom, een mythische boom die in elke bodem kan gedijen. Hij belichaamt de levenskracht, de vruchtbaarheid en de vernieuwing. Dat staat te lezen op de website van de gelijknamige Brusselse mobiele eenheid, een project van de geestelijke gezondheidszorgdienst Rivage-den Zaet. Gelet op de voorgeschiedenis van dit project, dat iets meer dan tien jaar geleden begon, kon de naam van dit project niet beter gekozen worden. Met dit project wil men ouderen centraal stellen bij de beslissingen die hen aangaan en hun verhuizing naar een rusthuis uitstellen. Kortom: men wil 60-plussers een alternatief bieden voor opname in een ouderenvoorziening. Wanneer men het proces opstart voor een patiënt, worden er overlegvergaderingen gehouden. “Wij maken het mogelijk voor de verschillende actoren uit het netwerk van de oudere om met elkaar in contact te treden”, licht dr. Jean-Pierre Ermans, arts-directeur van de dienst voor geestelijke gezondheidszorg Rivage-den Zaet toe. Dat netwerk bestaat uit de patiënt en zijn of haar familie, maar ook de zorgverstrekkers.
In 2018 kwam de toekomst van dit ongeveer vijftienkoppige team, dat elk jaar 180 Brusselse patiënten behandelt, echter in het gedrang. Het was toen niet meer zeker of dit project, dat sinds acht jaar ondersteund werd door de federale overheid, nog gefinancierd zou worden. “Het is heel moeilijk om te meten in hoeverre wij de overstap naar een rusthuis helpen uit te stellen” zegt Mazlum Kara, administratief directeur van Dionysos. Ook al valt dat moeilijk te bewijzen, het project blijkt talrijke positieve punten te hebben volgens een studie die het RIZIV bestelde: bij de begeleide ouderen nam de ernst van hun depressie af, ze maakten beter gebruik van eerstelijnszorg en hun levenskwaliteit verbeterde. Bij gebrek aan subsidies moest het team zijn activiteiten enkele maanden lang stopzetten. Nu begint dankzij de steun van Iriscare een nieuw hoofdstuk voor Dionysos.
Voor Iriscare is het belangrijk om een project als Dionysos, dat inspeelt op de bekommernissen van Brusselse ouderen, van dichtbij te volgen. Daarom gingen Tania Dekens, leidend ambtenaar van Iriscare, en haar adjunct-leidend ambtenaar Anne Ottevaere ter plekke een kijkje nemen om het team te ontmoeten en te ondersteunen. “Dit is de eerste keer dat we een administratie over de vloer krijgen. Ik vind het een heel fijn initiatief, waaruit haar belangstelling blijkt”, stelt een tevreden Jean-Pierre Ermans. Tania Dekens voegt het volgende toe: “We zijn erg blij dat we dit belangrijke project voor onze samenleving en onze toekomst mogen steunen. De zorg voor kwetsbare ouderen is een van de uitdagingen die we moeten aanpakken. In Brussel toont Dionysos welke weg anderen later kunnen volgen.”
Het Huis Vésale wil het taboe rond dementie doorbreken
Het is nauwelijks voorstelbaar dat op een steenworp van de Zavel, pal in het centrum van Brussel, een kleine oase verscholen ligt achter de deuren van het Huis Vésale. Een ruimte vol licht, rustgevende achtergrondmuziek, een ruim onthaal, enkele planten … Je voelt er onmiddellijk aan dat ze er een bijzondere benadering op nahouden in dit rust- en verzorgingstehuis. Wandelend door de gangen stuiten we op een wintertuin, een stadsmoestuin, zintuiglijke muren, een lichttherapietegel, een thalassoruimte, gastenkamers, een rusthoekje, een knus salon, vitrinekasten met souvenirs aan de deur van elke kamer … De zevende verdieping, met haar cafetaria en terras, biedt een indrukwekkend uitzicht op de hoofdstad voor de 128 inwoners (20 rusthuisbedden en 108 RVT-bedden).
Dit project ging officieel in maart 2017 van start, maar begon in werkelijkheid veel vroeger. “Het idee ontstond twaalf jaar geleden. Toen stelde men al tekenen van dementie vast bij 40% van de inwoners van de rusthuizen van het OCMW van de Stad Brussel. Die vaststelling leidde tot het idee van een rusthuis uitsluitend voor inwoners met de ziekte van Alzheimer of een aanverwante ziekte,” klinkt het bij Raphaël Kremer, directeur-generaal van de zorginstellingen van het OCMW van de Stad Brussel, bij het bezoek van Iriscare in februari 2020. Aan activiteiten geen gebrek voor de bewoners die kozen voor het Huis Vésale. Het is een woonplek die het thuisgevoel zo dicht mogelijk wil benaderen. In elk aspect van zijn benadering probeert het Huis Vésale dan ook een rust- en verzorgingstehuis te zijn dat zo ver mogelijk afwijkt van een onpersoonlijke instelling en waar de bewoners zich onbekommerd kunnen ontplooien.
De voornaamste punten van die benadering zijn de begeleiding en inzet van het personeel. “We werken samen met de vzw Senior Montessori. Alle personeelsleden volgden een opleiding van veertig uur”, zegt Michaël Artisien, directeur van het Huis Vésale (n.v.d.r. bij de Montessori-methode stimuleert men zelfvertrouwen en zelfstandigheid en geeft men iedereen de vrijheid om zijn eigen ritme te volgen). Het Huis streeft ook naar bewegingsvrijheid (n.v.d.r. men vermijdt dus systemen en processen die de mobiliteit van de bewoners belemmeren) en vrij verkeer. Hier vind je dus geen spijlen aan de bedden. De bewoners staan op en eten wanneer ze dat willen, de liften zijn vrij toegankelijk en het Huis is de klok rond open. Elke liftruimte staat in het teken van een bepaald thema met afbeeldingen, geluiden en geuren, allemaal elementen die subtiele oriënteringspunten bieden voor de bewoners van het Huis. “We werken ook samen met de MIVB; in het Huis vind je dus zithoekjes met tramstoelen. Zo vinden de bewoners vertrouwde zaken terug”, licht Michaël Artisien toe. Het Huis Vésale ontwikkelt een leefomgeving met zo weinig mogelijk beperkingen voor de bewoners. Van de architectuur van het gebouw tot het werk van het personeel: aan alles is gedacht om dit doel te bereiken.
De vergrijzing maakt van de opvang van onze ouderen ongetwijfeld een grote uitdaging. Er zouden dan ook zeker meer alternatieve initiatieven moeten blijven ontstaan die bijdragen tot een goede levenskwaliteit in alle waardigheid en veiligheid en die stof tot nadenken bieden voor alle Brusselse actoren.