Het is essentieel om de begeleiding van ouderen in rusthuizen opnieuw uit te denken en bij te stellen. Daarom is Iriscare gestart met een grondige hervorming van de sector om het welzijn van zowel ouderen als professionals in de sector te verbeteren.

Dat vereist een stabilisatie van het aanbod en meer kwalitatieve projecten. Concreet gebeurt dat via de herziening van de ordonnantie van 24 april 2008 betreffende de voorzieningen voor opvang of huisvesting van bejaarde personen (die op 1 januari 2023 in werking is getreden). Die herziening heeft als doelstelling de sector te stabiliseren, het aanbod beter te controleren en projecten te ontwikkelen met het oog op kwaliteitsvollere voorzieningen die beter beantwoorden aan de behoeften van ouderen.

In de praktijk:

• De ordonnantie en het uitvoeringsbesluit ervan introduceren een overgangsprogrammering die het maximumaantal plaatsen vastlegt dat in rusthuizen, rust- en verzorgingstehuizen, centra voor dagverzorging en centra voor kortverblijf mag worden uitgebaat.
• Ze voorziet ook in een procedure voor het verval van specifieke vergunningen tot ingebruikneming en exploitatie (SVIE’s) en een systeem voor de recuperatie van onbezette erkende plaatsen voor rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen. De overdracht van plaatsen tussen voorzieningen is nu verboden.
• Om ouderen een gevarieerde keuze te bieden, bepaalt de ordonnantie ook dat de commerciële privésector niet meer dan 50% van de SVIE’s mag krijgen.
• Momenteel worden kwalitatieve criteria voor de toekenning van nieuwe SVIE’s ontwikkeld.

Erkenningsnormen die gericht zijn op het welzijn van bewoners

Het besluit van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie tot vaststelling van de erkenningsnormen waaraan de voorzieningen voor ouderen moeten voldoen, en van de bijzondere normen die gelden voor de groeperingen en fusies van voorzieningen werd op 18 januari 2024 goedgekeurd en treedt op 1 september 2024 in werking. Dat besluit waarvoor minister Alain Maron, die bevoegd is voor de gezondheid, en Iriscare het initiatief namen, beoogt een cultuuromslag bij de rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen waardoor het onthaal, de begeleiding en de zorg gericht worden op het welzijn van ouderen. Het doel van het besluit is om af te stappen van een zorggericht voorzieningsmodel door rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen te helpen echte leefomgevingen voor ouderen te worden.

Het behoud van de zelfredzaamheid, participatie, de keuzevrijheid van ouderen en de waardering van hun capaciteiten staan centraal in die hervorming. Daartoe is het besluit gebaseerd op de modellen Tubbe en Montessori om een gemeenschappelijke aanpak voor alle voorzieningen te bepalen. Andere belangrijke veranderingen zijn de verbetering van de zorgkwaliteit als onderdeel van een voortdurend verbeteringsproces en betere infrastructuur, voeding en eetplezier. Daarnaast worden de voorzieningen opengesteld voor het lokale leven, wordt informatie toegankelijker en prijstransparantie gegarandeerd.

Een aantrekkelijke en zinvolle werkplek voor het personeel

De nieuwe erkenningsnormen dragen ook bij tot de omvorming van rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen tot aantrekkelijke en zinvolle werkplekken voor het personeel. Om dat te bereiken wordt bijzondere aandacht besteed aan betere opleidingen voor het personeel en meer personeelsbetrokkenheid bij de besluitvorming om te zorgen voor meer overleg en betere relaties met de ouderen. Al die zaken dienen om prioriteit te geven aan relatiegerichte zorg.

Daartoe heeft Iriscare een beroep gedaan op de Koning Boudewijnstichting om het project “It takes a village” te ontwikkelen. Dat is een ondersteuningsprogramma voor rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen om hen te helpen de nieuwe normen toe te passen en hen te begeleiden bij die cultuuromslag in hun voorziening.

Rusthuizen die dat wensen, kunnen opleidingen, coachingsessies en gezamenlijke ontwikkelingssessies krijgen voor al hun personeelsleden en uitwisselen over de beste praktijken rond verschillende thema’s.

Bijkomend personeel om de begeleiding van ouderen uit te breiden

Het ministerieel besluit van 6 november 2003 tot vaststelling van het bedrag en de voorwaarden voor de toekenning van de tegemoetkoming in de rust- en verzorgingstehuizen en in de rustoorden voor bejaarden is herzien (in werking getreden op 1 januari 2024) bij het besluit van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie tot verhoging van de omkadering voor bewoners van rusthuizen, rust- en verzorgingstehuizen op het vlak van het personeel voor reactivering en tot hervorming van de opleiding voor referentiepersonen voor dementie (goedgekeurd op 14 september 2023).

Die herziening liet toe de omkadering op het gebied van reactiveringspersoneel te verhogen voor bewoners van rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen: 0,7 VTE per dertig bewoners voor alle afhankelijkheidsprofielen, voor een budget van 18 miljoen euro per jaar.

Verder is de lijst met kwalificaties die vallen onder het statuut van reactiveringspersoneel uitgebreid om te voldoen aan de behoeften van de leefprojecten van de voorzieningen.

Die verhoging en herziening van de kwalificaties van het reactiveringspersoneel laten toe:

• de omkadering voor alle bewoners significant te verhogen en hun begeleiding te verbeteren;
• een betere taakverdeling te organiseren en het evenwicht tussen het zorg- en het reactiveringspersoneel te verbeteren zonder het bestaande zorgpersoneelsbestand te wijzigen;
• rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen de mogelijkheid te bieden de profielen van hun personeelsleden te diversifiëren en zich beter aan te passen aan de behoeften van de bewoners wanneer het tekort vooral zorgkundigen en verpleegkundigen treft;
• de transformatie van rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen tot echte leefomgevingen te ondersteunen.

De hervorming van de ouderensector omvat ook:

• nieuwe inspectieprocedure voor de instellingen met de focus op begeleiding;
• een beter evenwicht op het gebied van administratieve sancties, een betere omkadering in de instellingen en een betere opleiding;
• verder komen er in 2024 ook nieuwe specifieke brandveiligheidsnormen.

Meer informatie over de nieuwe erkenningsnormen en de verschillende hulpmiddelen die Iriscare ter beschikking stelt van de rusthuizen en rust- en verzorgingstehuizen staat op de website van Iriscare.